Mentale gezondheid is tegenwoordig een van de grootste uitdagingen die we kennen. In westerse landen lijdt maar liefst 50% van de volwassenen aan depressie, ongeacht hun achtergrond of levensomstandigheden. Angststoornissen volgen daar kort achter, en zelfs onze kinderen worden op jonge leeftijd getroffen door neurologische problemen zoals slaapproblemen en ADHD. Dit laat zien hoe diepgeworteld de crisis is.
Om op dit punt te komen, moeten er grote, wijdverspreide veranderingen hebben plaatsgevonden in onze neurochemie en onze algehele gezondheid. Hoewel emotionele stress een rol speelt in het ontstaan van acute symptomen van depressie en angst, begint de wetenschap steeds meer te begrijpen dat de kern van deze crisis ligt in de connectie tussen ons brein, onze hormonen en onze darmen. De verstoring van het microbioom en de darmwand speelt een sleutelrol.
De impact van trauma op mentale gezondheid en darmgezondheid
Trauma is een diepgewortelde factor in deze dynamiek. Zowel fysieke als emotionele trauma’s kunnen het lichaam in een voortdurende staat van stress brengen, wat een grote invloed heeft op onze hormonen en onze darmgezondheid.
Wanneer we trauma ervaren, reageert het lichaam met een verhoogde aanmaak van cortisol, ons belangrijkste stresshormoon. Chronisch verhoogde cortisolniveaus kunnen leiden tot een verstoord evenwicht in onze hormonen, wat op zijn beurt onze darmgezondheid ondermijnt.
Dit gebeurt omdat cortisol de integriteit van de darmwand kan aantasten. Normaal gesproken zorgt een gezonde darmwand ervoor dat voedingsstoffen goed worden opgenomen en dat schadelijke stoffen buiten blijven. Maar wanneer deze barrière beschadigd raakt, door stress of trauma, ontstaan er zogenaamde “leaky gut”-problemen.
Dit betekent dat ongewenste stoffen de bloedbaan kunnen binnendringen, wat leidt tot ontstekingen in het lichaam en de hersenen. Deze ontstekingsreacties hebben een directe invloed op ons mentale welzijn, waardoor we kwetsbaarder worden voor depressie, angst en andere psychische klachten.
De connectie tussen mentale gezondheid, hormonen en het microbioom
Naast trauma’s speelt ons microbioom – de verzameling bacteriën in onze darmen – een cruciale rol in ons mentale welzijn. Het is inmiddels duidelijk dat de productie van serotonine en dopamine, twee van de belangrijkste neurotransmitters voor ons gevoel van geluk en rust, grotendeels afhankelijk is van de gezondheid van onze darmen. Meer dan 90% van de serotonine en 50% van de dopamine in ons lichaam wordt geproduceerd door bacteriën in onze darmen.
Wanneer trauma ons hormonale systeem verstoort, heeft dat ook een direct effect op de bacteriën in onze darmen. Onder stress kunnen de bacteriepopulaties die verantwoordelijk zijn voor deze neurotransmitters afnemen, wat bijdraagt aan symptomen van depressie en angst. Dit betekent dat een beschadigde darmflora, veroorzaakt door een combinatie van trauma en ongezonde levensstijlfactoren, zoals een eenzijdig dieet en blootstelling aan gifstoffen, ons kwetsbaarder maakt voor mentale problemen.
Het moderne leven en de impact op onze darmen
Onze huidige levensstijl draagt verder bij aan het probleem. We ademen dag in dag uit dezelfde, gefilterde lucht, eten voeding die geen diversiteit biedt en bevat weinig vezels of gefermenteerde ingrediënten. Tegelijkertijd worden we blootgesteld aan chemicaliën zoals pesticiden en hormoonverstorende stoffen in ons voedsel, drinkwater en de lucht die we inademen. Al deze factoren werken samen om de darmgezondheid te ondermijnen, wat de productie van essentiële neurotransmitters nog verder verstoort.
Daarnaast zorgt de blootstelling aan herbiciden zoals glyfosaat voor directe schade aan onze darmbarrières. Maar ook medicijnen zoals ibuprofen en chemische stoffen in cosmetica spelen een rol. Deze externe invloeden leggen een zware druk op onze darmen, en dus op ons mentale welzijn. Mensen proberen vaak de gevolgen van deze stress te verzachten met alcohol, drugs of slaapmedicatie, maar dat versterkt alleen maar het negatieve effect op ons brein en onze darmen.
Het verband tussen trauma, de pandemie en eenzaamheid
De afgelopen jaren heeft de pandemie ook diepe littekens nagelaten in onze mentale gezondheid. Voor velen was de pandemie een bron van trauma. De langdurige sociale isolatie, het dragen van maskers, en het verlies van fysieke en emotionele nabijheid hebben ons vermogen om met stress en emotionele pijn om te gaan verder ondermijnd. Eenzaamheid is een sluipmoordenaar die niet alleen onze geest, maar ook ons lichaam en onze darmen aantast.
Bij kinderen zien we nu een toename van PANDAS, een neuropsychiatrische aandoening die in verband wordt gebracht met een verandering in het darmmicrobioom. Deze stoornis kan leiden tot extreme gedragsveranderingen, zoals suïcidale gedachten, zelfs bij kinderen van vier of vijf jaar oud. Hier zien we hoe de combinatie van trauma, een verstoord microbioom, en isolatie samenkomen om verwoestende effecten te hebben.
De weg naar herstel: hormonale balans, darmgezondheid en verbinding
Het herstellen van onze mentale gezondheid vereist dat we verder kijken dan symptomen alleen. We moeten de kern van het probleem aanpakken door de balans in ons lichaam te herstellen. Dit begint met het ondersteunen van onze darmgezondheid. Gevarieerde, vezelrijke voeding en gefermenteerde producten kunnen helpen om het microbioom te versterken.
Maar even belangrijk is het verminderen van onze blootstelling aan stress en trauma, en het ondersteunen van onze hormonen, bijvoorbeeld door het bevorderen van rust, slaap en sociale verbinding.
Daarnaast is het belangrijk dat we als sociale wezens terugkeren naar fysieke en emotionele nabijheid. Trauma en isolatie kunnen alleen worden overwonnen door verbinding. Het simpele gebaar van een glimlach, een knuffel, of een diep gesprek kan een helend effect hebben op zowel onze geest als ons lichaam.
De mentale gezondheidscrisis van vandaag is niet alleen een verhaal van depressie en angst, maar van isolatie, trauma en disbalans. Om te genezen moeten we terug naar een leven waarin zowel onze darmen als onze harten verbonden zijn met de wereld om ons heen.
Disclaimer: Trauma wordt niet alleen mentaal ervaren; het wordt ook diep in het lichaam opgeslagen. Wanneer we trauma's ondergaan, worden emoties zoals angst, verdriet en woede vaak onderdrukt en niet volledig verwerkt. Dit onderdrukken is niet altijd bewust, bij een meer sociaal geaccepteerd trauma, als buitengesloten worden, emotionele verwaarlozing, enz. kan dit heel onbewust plaatsvinden.
Dit onderdrukken van emoties kan leiden tot depressie – letterlijk het ‘dempen’ van onze innerlijke gevoelens en levenskracht. Deze onverwerkte emoties nestelen zich in ons lichaam en beïnvloeden ons zenuwstelsel, waardoor we in een constante staat van spanning of zelfs verlamming terechtkomen.
Om trauma te helen, is het essentieel om deze onderdrukte emoties vrij te laten en het lichaam weer in verbinding te brengen met de wereld om ons heen. Verbinding met een levende omgeving – mensen, dieren en de natuur – kan hierin een diepe, helende kracht hebben. Door weer te voelen, te bewegen, en ons open te stellen voor de omgeving, herstellen we onze natuurlijke staat van balans en openheid. Dit herstelt niet alleen onze geest, maar ook onze fysieke gezondheid, waarbij het lichaam de opgeslagen spanning en trauma kan loslaten.
Comments